هر کودکی منحصربه‌فرد و خاص است، اما گاهی اوقات مشکلات یا رفتارهایی را تجربه می‌کند که باعث اختلال در زندگی آنها و اطرافیان می‌شود.
بازی‌درمانی نوعی درمان است که عمدتاً برای کودکان استفاده می‌شود. به این دلیل که ممکن است نتوانند احساسات خود را پردازش کنند یا مشکلات خود را به والدین یا دیگر بزرگسالان بیان کنند.
اگرچه ممکن است بازی یک فعالیت معمولی به نظر برسد، اما بازی‌درمانی بسیار مهم‌تر از یک بازی ساده است.
یک درمانگر آموزش‌دیده می‌تواند از زمان بازی برای مشاهده و کسب بینش در مورد مشکلات کودک استفاده کند. سپس درمانگر می‌تواند به کودک کمک کند تا احساساتش را کشف کند و با آسیب‌های حل نشده مقابله کند. از طریق بازی ، کودکان می‌توانند مکانیسم‌های مقابله‌ای جدید و نحوه تغییر جهت‌دادن رفتارهای نامناسب را بیاموزند.
بازی درمانی توسط تعدادی از متخصصان دارای مجوز بهداشت روان مانند روانشناسان و روانپزشکان انجام می شود . همچنین توسط درمانگران رفتاری و شغلی، فیزیوتراپیست ها و مددکاران اجتماعی انجام می شود.
فواید بازی‌درمانی
به گفته سازمان حرفه‌ای Play Therapy International ، تا 71 درصد از کودکان بعد از مراجعه به بازی‌درمانی تغییرات مثبتی را تجربه می‌کنند.
برخی از کودکان ممکن است با تردید شروع کنند؛ اما در روند درمان اعتماد به درمانگر بیشتر می‌شود. همان‌طور که آنها احساس راحتی بیشتری تجربه می‌کنند و رابطه آنها تقویت می‌شود، ممکن است کودک در بازی خلاق‌تر و در تکلم قوی‌تر شود.
برخی از مزایای بالقوه بازی‌درمانی عبارت‌اند از:
-
مسئولیت بیشتر در قبال برخی رفتارها
-
توسعه راهبردهای مقابله‌ای و مهارت‌های حل مسئله خلاق
-
احترام به خود
-
همدلی و احترام به دیگران
-
کاهش اضطراب
-
یادگیری کامل تجربه‌کردن و بیان احساسات
-
مهارت‌های اجتماعی قوی‌تر
-
روابط خانوادگی قوی‌تر
بازی‌درمانی همچنین می‌تواند استفاده از زبان را تشویق کند یا مهارت های حرکتی ظریف و درشت را بهبود بخشد.
اگر کودک شما یک بیماری روانی یا جسمی تشخیص‌داده‌شده دارد، بازی‌درمانی جایگزین داروها یا درمان‌های ضروری دیگر نمی‌شود. بازی‌درمانی را می‌توان به‌تنهایی یا در کنار سایر روش‌های درمانی استفاده کرد.
بازه سنی استفاده از بازی‌درمانی
اگرچه افراد در هر سنی می‌توانند از بازی‌درمانی بهره ببرند، اما معمولاً برای کودکان بین 3 تا 12 سال استفاده می‌شود. بازی‌درمانی ممکن است در شرایط مختلفی مفید باشد، مانند:
-
مواجهه با اقدامات پزشکی، بیماری مزمن ، یا مراقبت‌های تسکینی
-
تأخیر رشدی یا اختلالات یادگیری
-
رفتارهای مشکل‌ساز در مدرسه
-
رفتار پرخاشگرانه یا عصبانی
-
مسائل خانوادگی مانند طلاق، جدایی یا مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده
-
بلایای طبیعی یا حوادث آسیب‌زا
-
خشونت خانگی، سوءاستفاده یا بی‌توجهی
-
اضطراب ، افسردگی ، اندوه
-
اختلالات خوردن و توالت رفتن
-
اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)
-
اختلال طیف اوتیسم (ASD)
بازی‌درمانی چگونه کار می‌کند؟
بین کودکان و بزرگسالان سبک‌های ارتباطی متفاوتی وجود دارد. بسته به سن و مرحله رشد، کودکان مهارت‌های زبانی بزرگسالان را ندارند. آنها ممکن است چیزی را احساس کنند، اما در بسیاری از موارد، یا نمی‌توانند آن را به یک بزرگسال بیان کنند یا بزرگسال قابل‌اعتمادی ندارند که آن را به او بیان کنند.
از سوی دیگر، بزرگسالان می‌توانند نشانه‌های کلامی و غیرکلامی کودک را اشتباه تعبیر کنند یا به طور کامل از دست بدهند.
کودکان از طریق بازی یاد می‌گیرند جهان و جایگاه خود را در آن درک کنند. اینجاست که آنها آزادند تا احساسات درونی و عمیق‌ترین احساسات خود را به نمایش بگذارند. اسباب‌بازی‌ها می‌توانند به‌عنوان نماد عمل کنند و معنای بیشتری پیدا کنند (اگر بدانید به دنبال چه چیزی باشید).
ازآنجایی‌که کودک نمی‌تواند به‌اندازه کافی در دنیای بزرگسالان ابراز وجود کند، درمانگر به کودک در دنیای خود و در سطح خود می‌پیوندد.
در حین بازی، کودک ممکن است کمتر تحت مراقبت قرار گیرد و تمایل بیشتری برای به اشتراک گذاشتن احساسات خود داشته باشد. اما تحت‌فشار نیستند. آنها اجازه دارند در زمان خود و با روش ارتباطی خود این کار را انجام دهند.
بازی‌درمانی بسته به درمانگر و نیازهای خاص کودک متفاوت خواهد بود. برای شروع، درمانگر ممکن است بخواهد کودک را در حال بازی مشاهده کند. آنها همچنین ممکن است بخواهند با کودک، والدین یا معلمان مصاحبه جداگانه انجام دهند.
پس از یک ارزیابی کامل، درمانگر برخی از اهداف درمانی را تعیین می‌کند، در مورد محدودیت‌هایی که ممکن است لازم باشد تصمیم می‌گیرد و برنامه‌ای برای چگونگی ادامه آن تدوین می‌کند.
بازی درمانگران به نحوه برخورد کودک با جداشدن از والدین، نحوه بازی تنها و نحوه واکنش آنها هنگام بازگشت والدین توجه می‌کنند.
در مورد نحوه تعامل کودک با انواع مختلف اسباب‌بازی‌ها و نحوه تغییر رفتار آنها از جلسه‌ای به جلسه دیگر می‌تواند به نکات زیادی دستیابی پیدا کند. آنها ممکن است از بازی برای نشان‌دادن ترس‌ها و اضطراب‌ها، به‌عنوان یک مکانیسم تسکین‌دهنده، یا برای درمان و حل مشکل استفاده کنند.
بازی درمانگران از این مشاهدات به‌عنوان راهنمایی برای مراحل بعدی استفاده می‌کنند. هر کودک متفاوت است، بنابراین درمان متناسب با نیازهای فردی آنها انجام می‌شود. با پیشرفت درمان، رفتارها و اهداف را می‌توان مجدداً ارزیابی کرد.
در برخی موارد، درمانگر ممکن است والدین، خواهر و برادر یا سایر اعضای خانواده را وارد بازی‌درمانی کند. این به‌عنوان فرزند درمانی شناخته می‌شود. این می‌تواند به آموزش حل تعارض، ترویج بهبودی و بهبود پویایی خانواده کمک کند.
تکنیک‌های بازی‌درمانی
جلسات معمولاً 30 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد و یک‌بار در هفته یا بیشتر برگزار می‌شود. تعداد جلسات موردنیاز به کودک و میزان پاسخ او به این نوع درمان بستگی دارد. درمان می‌تواند به‌صورت فردی یا گروهی انجام شود.
بازی‌درمانی می‌تواند دستوری یا غیرمستقیم باشد. در رویکرد دستورالعمل، درمانگر با مشخص‌کردن اسباب‌بازی‌ها یا بازی‌هایی که در جلسه استفاده می‌شود، رهبری را بر عهده خواهد گرفت. درمانگر بازی را با هدفی خاص هدایت می‌کند.
رویکرد غیرمستقیم ساختار کمتری دارد. کودک می‌تواند اسباب‌بازی‌ها و بازی‌ها را به‌دلخواه انتخاب کند. آنها آزادند که به روش خودشان با دستورالعمل‌ها یا وقفه‌های کمی بازی کنند. درمانگر از نزدیک مشاهده خواهد کرد و در صورت لزوم مشارکت خواهد کرد.
جلسات باید در محیطی برگزار شود که کودک احساس امنیت کند و محدودیت‌های کمی وجود داشته باشد. درمانگر ممکن است از تکنیک‌هایی استفاده کند که شامل موارد زیر است:
-
تجسم خلاق
-
داستان‌سرایی
-
نقش‌آفرینی
-
گوشی‌های اسباب‌بازی
-
عروسک، حیوانات عروسکی و ماسک
-
عروسک، فیگورهای اکشن
-
هنر و صنایع‌دستی
-
آب و شن‌بازی
-
بلوک‌ها و اسباب‌بازی‌های ساختمانی
-
رقص و حرکت خلاق
-
بازی ریتمیک
نمونه‌هایی از بازی‌درمانی
بسته به کودک و موقعیت، درمانگر از 2 راهبرد استفاده می‌کند.
1) کودک را به سمت روش‌های خاصی از بازی راهنمایی می‌کند
2) به او اجازه می‌دهد خودش انتخاب کند
راه‌های مختلفی وجود دارد که درمانگر می‌تواند از بازی‌درمانی برای شناخت کودک و کمک به او برای مقابله با مشکلاتش استفاده کند به‌عنوان‌مثال درمانگر ممکن است به کودک خانه عروسک و تعدادی عروسک پیشنهاد دهد و از آنها بخواهد تا مشکلاتی را که در خانه دارند حل کنند یا ممکن است کودک را تشویق کنند تا از عروسک‌های دستی برای بازآفرینی چیزی که به نظر آنها استرس‌زا یا ترسناک است، استفاده کند آنها ممکن است از فرزند شما بخواهند که یک داستان تعریف کند تا ببینند کودک چه چیزی را به نمایش می‌گذارد. همچنین ممکن است داستان‌هایی بخوانند که مشکلی مشابه مشکل فرزند شما را حل کند. این با عنوان کتاب‌درمانی نامیده می‌شود. تلاش کنید تا بینش بهتری در مورد فرایند فکری فرزندتان به دست آورید یا برای تشویق به حل مسئله، همکاری و مهارت‌های اجتماعی با کودک بازی‌های مختلفی انجام دهید
رهنمودهایی برای بازی‌درمانی مؤثر
ثابت شده است که بازی‌درمانی یک رویکرد درمانی مؤثر برای افراد از همه گروه‌های سنی است، اگرچه افراد خردسال به‌ویژه به این نوع درمان واکنش نشان می‌دهند. درمانگران ممکن است چندین دستورالعمل و روش کلی را در درمان به کار گیرند تا بیشترین منافع را برای افرادی که تحت مراقبت هستند، ایجاد کنند.
هنگامی که یک درمانگر با یک کودک کار می‌کند، ممکن است برای بزرگسالانی که نقش‌های کلیدی در زندگی کودک دارند، درمان کمکی ارائه دهد. در طول درمان، درمانگر معمولاً بر ارتقای سلامت روانی و رشد روانی اجتماعی تأکید می‌کند و در صورت لزوم، برنامه‌های درمانی را برای فرد تحت درمان و قیم قانونی کودک توضیح می‌دهد. درمانگران همچنین ممکن است درمان را با پزشکان یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی هماهنگ کنند تا اطمینان حاصل کنند که رفاه کودک در اولویت درمان باقی می‌ماند.
